استان کردستان با مساحت 28 هزار کیلومتر مربع؛ در غرب ایران و از شمال به استان های آذربایجان غربی و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه، از شرق به استان های همدان و زنجان و از شرق به کشور عراق محدود است. این استان دارای 9 شهرستان، 23 شهر، 26 بخش و 83 دهستان می باشد. بانه، بیجار، سقز، سنندج، دیواندره، کامیاران، قروه، مریوان و سروآباد از مهمترین شهرهای استان کردستان هستند.

نقشه تقسیمات استان کردستان؛ عکس از سازمان نقشه برداری کشور

مردمان کرد، آریایی نژاد هستند که چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت کرده اند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلام چندان روشن نیست. در اسناد سومری و بابلی و اکدی و آشوری نام اقوامی دیده می شود که شباهت به کلمه کرد دارد، ولی از همه نزدیکتر چه از لحاظ زبان شناسی و چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر توصیفی، نام قومی است به نام "کردوخوی" که در کتاب "سفر جنگی" گزنفون ذکر شده است. این قوم در کوه ها و دره های میان عراق و ارمنستان و مخصوصا در محلی که امروزه "زخو" نامیده می شود و در شصت کیلومتری شمال غربی موصل در عراق قرار دارد، ساکن بوده اند. "پولیبیوس" (200-120 ق. م.) نیز از اقوامی که در قسمت هایی از آذربایجان کنونی زندگی می کردند و به نام "کورتییوی" یا "کورتیای" خوانده می شدند، یاد می کند. "استرابون" و "لیوی" می گویند که این اقوام در فارس نیز ساکن بوده اند. چنانکه در زمان ساسانیان و اوایل اسلام چادرنشینان کوهستان های فارس را کرد می خواندند. اگر تاریخ اقوام کرد در پیش از اسلام تاریک و مبهم است، تاریخ آنان در پس از اسلام در پرتو تالیفات مورخان تا اندازه ای روشنتر است، ولی در این دوره هم، چون از کرد به طور فرعی و ثانوی -ضمن اخبار ممالک اسلامی- سخن به میان آمده، درباره تاریخ این قوم به طور اساسی و مستمر مطلب کاملی نوشته نشده است و فقط در دوره صفوی نخستین کتاب مهم درباره قوم کرد به زبان فارسی تدوین شده که همان "شرفنامه بدلیسی" است.

طبیعت زیبا و دیدنی استان کردستان؛ عکس از علی مجدفر

شاه اسماعیل اول -مؤسس سلسله صفویه- به علت این که کردها پیرو مذهب تسنن بودند، چندان روابط حسنه ای با آنها نداشت. در مقابل، سلاطین عثمانی در تقویت هرچه بیشتر کردها می کوشیدند. در دوره صفویه دولت ایران به قسمت وسیعی از کردستان آن روز تسلط داشت که دامنه های شرقی کوه های زاگرس را در بر می گرفت. با تشکیل سلسله زندیه، برای نخستین بار در تاریخ ایران سلسله ای کردنژاد به سلطنت رسید. در اواخر سلسله زندیه نیز طایفه دنبلی که یکی از طوایف بزرگ کرد بود، قسمتی از آذربایجان غربی را در تصرف داشتند و مرکز حکومت و قدرت آنها شهر خوی بود. در قرن نوزدهم میلادی بارها کردها در خاک عثمانی میل باطنی خود را برای رسیدن به استقلال و تشکیل دولتی کردزبان ظاهر کردند. در سال 1878 میلادی، شیخ عبیدالله نقشبندی به فکر تأسیس کردستان مستقل تحت حمایت دولت عثمانی افتاد. در سال 1880 میلادی طرفداران وی، اطراف ارومیه، ساوجبلاغ، مراغه و میاندوآب را به تصرف خود درآوردند و سپاهیان ایران به زحمت توانستند این آشوب را دفع کنند. در سال 1946 میلادی، قاضی محمد، همزمان با حضور قوای متفقین در ایران و حمایت دولت روسیه شوروی از او، جمهوری خلق کردستان را که مرکز آن مهاباد بود، تشکیل داد. پس از تخلیه کامل ایران از قوای متفقین و اعزام ارتش دولت مرکزی به نواحی آذربایجان و کردستان، این شورش و جمهوری ناشی از آن نیز از هم متلاشی گردید.

طبیعت زیبا و دیدنی استان کردستان؛ عکس از علی مجدفر

آب و هوای استان در ناحیه شمالی؛ آب و هوای نسبتا سرد و در نواحی جنوبی معتدل کوهستانی است و دارای فلات های مرتفع و خشک و دشت های حاصلخیز؛ مانند دشت مریوان، دشت اوباتو، دشت ئیلاق یا دهگلان، دشت قروه و دشت کامیارن است. کردستان‌ تحت‌ دو عامل‌ بارز خشکی‌ تابستان‌ و سرمای‌ زمستان‌ کوهستان‌ها قرار دارد. بخش‌ وسیعی‌ از استان‌ در شرایط‌ آب‌ و هوای‌ کوهستانی‌ سرد و مدیترانه‌ای‌ با باران‌ بهاره‌ قرار دارد. آب‌ و هوای‌ کردستان‌ در تجزیه‌ خاک‌، رویش‌ گیاه‌، گسترش‌ علف‌زار، شرایط‌ مساعد توسعه‌ دیم‌زار، مناطق‌ و معیشت‌ شبانی‌ و گله‌داری‌ و گسترش‌ جنگل‌ و باغ‌داری‌ نقشی‌ تعیین‌ کننده‌ دارد. میزان‌ بارندگی‌ در استان‌ کردستان‌ از غرب‌ به‌ شرق‌ کاهش‌ می‌یابد. دلیل‌ این‌ امر وجود دیواره‌ کوهستانی‌ ناحیه‌ است‌ که‌ از نفوذ جریان‌هایی‌ که‌ از غرب‌ به‌ فلات‌ وارد می‌شود جلوگیری‌ می‌کند.